Thủ tục hải quan xử lý phế liệu, phế phẩm của Doanh nghiệp chế xuất (DNCX)

Phân loại phế liệu, phế phẩm theo quy định hải quan

Để thực hiện đúng thủ tục phế liệu DNCX, việc phân loại chính xác phế liệu, phế phẩm theo quy định của pháp luật hải quan là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Tùy thuộc vào tính chất và khả năng tái sử dụng, phế liệu, phế phẩm được phân loại để áp dụng các phương thức xử lý khác nhau.

Phế liệu, phế phẩm được phép tái xuất

Đây là phương án xử lý phổ biến khi phế liệu, phế phẩm vẫn còn giá trị sử dụng nhất định hoặc do bên đặt gia công (đối với hàng gia công) yêu cầu nhận lại.

• Định nghĩa: Bao gồm các vật liệu, sản phẩm phụ không đạt tiêu chuẩn làm thành phẩm nhưng vẫn có thể tái chế, tái sử dụng, hoặc có giá trị thương mại.

• Điều kiện tái xuất:

  • Phải được quy định rõ trong hợp đồng gia công (đối với phế liệu, phế phẩm của hàng gia công).

  • Phải có hợp đồng mua bán/chuyển giao phế liệu với đối tác nước ngoài.

  • Phải đảm bảo tuân thủ các quy định về quản lý chất thải và bảo vệ môi trường của cả Việt Nam và nước nhập khẩu (nếu có).

• Lợi ích: Giúp DNCX thu hồi một phần chi phí, giảm lượng chất thải cần xử lý nội địa, và tránh các nghĩa vụ thuế khi bán vào thị trường trong nước.

• Rủi ro nếu không đúng: Nếu không khai báo tái xuất hoặc tái xuất không đúng quy định, có thể bị xem là tuồn hàng ra nội địa trái phép, dẫn đến truy thu thuế và xử phạt.

Phế liệu, phế phẩm được phép tiêu hủy

Tiêu hủy là phương án xử lý khi phế liệu, phế phẩm không còn giá trị sử dụng, không thể tái chế, tái xuất hoặc bán vào nội địa, và có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường.

• Điều kiện tiêu hủy:

  • Phải là phế liệu, phế phẩm không có giá trị thương mại, không tái sử dụng được, hoặc không được phép lưu hành/tái xuất.

  • Việc tiêu hủy phải được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường, có sự giám sát của cơ quan chức năng (hải quan, môi trường).

  • DNCX phải có văn bản đề nghị tiêu hủy và được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận.

• Trách nhiệm môi trường: DNCX phải chịu trách nhiệm về chi phí và quy trình tiêu hủy, đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường.

• Hậu quả nếu không đúng: Tiêu hủy không đúng quy trình có thể dẫn đến phạt nặng về môi trường và bị truy cứu trách nhiệm.

Phế liệu, phế phẩm được phép bán vào nội địa (có điều kiện)

Đây là một phương án xử lý ngày càng phổ biến, đặc biệt sau khi có những quy định mới nhằm tạo điều kiện cho DNCX.

• Điều kiện bán:

  • Phải tuân thủ các quy định của pháp luật về mua bán hàng hóa và chất thải.

  • Phải đáp ứng các quy định về quản lý chất thải (ví dụ: là phế liệu được phép nhập khẩu vào Việt Nam theo quy định).

  • Đặc biệt, việc bán vào nội địa sẽ được xem là một giao dịch xuất khẩu từ khu phi thuế quan vào nội địa, và bên mua (doanh nghiệp nội địa) phải thực hiện thủ tục nhập khẩu và nộp các loại thuế tương ứng (thuế nhập khẩu, VAT...) như nhập khẩu từ nước ngoài.

• Lợi ích: Giúp DNCX thu hồi giá trị từ phế liệu, phế phẩm mà không cần tái xuất, đồng thời tạo nguồn cung cho các ngành công nghiệp tái chế trong nước.

• Rủi ro nếu không đúng: Nếu không thực hiện đúng thủ tục phế liệu DNCX khi bán vào nội địa (ví dụ: không khai báo nhập khẩu, không nộp thuế), có thể bị truy thu thuế, phạt nặng, và bị xem là gian lận thương mại. Nghị định 18/2021/NĐ-CP đã đưa ra những quy định rõ ràng hơn về vấn đề này.

Khi DNCX quyết định tái xuất phế liệu, phế phẩm ra nước ngoài, cần tuân thủ quy trình hải quan cụ thể để đảm bảo tính hợp pháp và minh bạch.

Hồ sơ, chứng từ cần thiết

Để thực hiện thủ tục xuất khẩu phế liệu, phế phẩm, DNCX cần chuẩn bị bộ hồ sơ cơ bản sau:

• Tờ khai hải quan xuất khẩu: Khai báo điện tử trên hệ thống VNACCS/VCIS với mã loại hình phù hợp (ví dụ: B13 - xuất khẩu hàng đã nhập khẩu nhưng chưa sử dụng, hoặc E52 - xuất sản phẩm gia công nếu phế liệu được phép tái xuất trong hợp đồng gia công).

• Hợp đồng mua bán/chuyển giao phế liệu: Bản sao hoặc bản chụp có đóng dấu DNCX, thể hiện giao dịch với đối tác nước ngoài.

• Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice): Do DNCX lập, thể hiện thông tin về loại phế liệu, số lượng, giá trị.

• Phiếu đóng gói (Packing List): Chi tiết kiện hàng, trọng lượng.

• Vận đơn (Bill of Lading/Air Waybill): Chứng từ vận tải.

• Giấy giới thiệu/Ủy quyền: Cho người làm thủ tục.

• Giấy phép xuất khẩu (nếu có): Đối với một số loại phế liệu đặc thù hoặc phế thải nguy hại cần giấy phép từ Bộ Tài nguyên & Môi trường hoặc các cơ quan chuyên ngành khác.

• Biên bản xác nhận phế liệu, phế phẩm: Giữa DNCX và hải quan quản lý (nếu có yêu cầu).

Các bước khai báo và thông quan

Quy trình khai báo và thông quan phế liệu, phế phẩm tương tự như xuất khẩu hàng hóa thông thường nhưng có sự giám sát chặt chẽ về tính chất của hàng hóa.

• Khai báo điện tử: DNCX khai báo tờ khai xuất khẩu điện tử trên hệ thống VNACCS/VCIS với mã loại hình phù hợp.

• Phân luồng: Hệ thống sẽ phân luồng tờ khai (xanh, vàng, đỏ).

• Nộp hồ sơ (nếu có luồng vàng/đỏ): Xuất trình hồ sơ giấy tại chi cục hải quan.

• Kiểm hóa (nếu có luồng đỏ): Hải quan kiểm tra thực tế phế liệu, phế phẩm để đối chiếu với khai báo và tính chất hàng hóa.

• Thông quan & vận chuyển: Sau khi tờ khai được thông quan, phế liệu, phế phẩm được phép vận chuyển ra cảng/cửa khẩu để xuất đi. Cần lưu ý các quy định về niêm phong, giám sát.

Quy trình và thủ tục tiêu hủy phế liệu, phế phẩm

Tiêu hủy là phương án xử lý cuối cùng khi phế liệu, phế phẩm không thể tái xuất hoặc bán nội địa. Quy trình này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ với cơ quan hải quan và môi trường.

Điều kiện tiêu hủy

• Không còn giá trị sử dụng: Phế liệu, phế phẩm phải là những sản phẩm không còn giá trị thương mại, không thể tái chế, tái sử dụng, hoặc không được phép lưu hành.

• Không tái xuất/bán nội địa được: Đã xác định không thể thực hiện hai phương án trên.

• Quy định trong hợp đồng gia công: Đối với phế liệu, phế phẩm từ hàng gia công, phương án tiêu hủy phải được quy định rõ trong hợp đồng gia công.

• Được phép của cơ quan chức năng: Phải có văn bản chấp thuận của cơ quan hải quan và cơ quan quản lý môi trường.

Hồ sơ đề nghị tiêu hủy

Để đề nghị tiêu hủy, DNCX cần chuẩn bị bộ hồ sơ gồm:

• Văn bản đề nghị tiêu hủy: Trình bày lý do, chủng loại, số lượng, phương pháp và địa điểm tiêu hủy.

• Bảng kê chi tiết phế liệu, phế phẩm cần tiêu hủy: Mô tả rõ chủng loại, số lượng, khối lượng.

• Giấy tờ chứng minh nguồn gốc: Liên quan đến nguyên liệu đã tạo ra phế liệu, phế phẩm đó.

• Báo cáo về định mức tiêu hao, tỷ lệ phế liệu: Để chứng minh tính hợp lý của lượng phế liệu phát sinh.

• Hợp đồng với đơn vị tiêu hủy (nếu có): Nếu DNCX thuê đơn vị chuyên trách tiêu hủy.

Giám sát của cơ quan hải quan và môi trường

Quá trình tiêu hủy phải được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ:

• Giám sát trực tiếp: Cán bộ hải quan và đại diện cơ quan môi trường sẽ có mặt để chứng kiến toàn bộ quá trình tiêu hủy, đảm bảo đúng phương pháp và không có sự thất thoát.

• Biên bản xác nhận: Sau khi tiêu hủy hoàn tất, các bên liên quan sẽ lập biên bản xác nhận việc tiêu hủy, có chữ ký của DNCX, đại diện hải quan, và đại diện cơ quan môi trường. Biên bản này là căn cứ để DNCX thanh khoản lượng nguyên liệu tương ứng đã nhập khẩu.

Việc bán phế liệu, phế phẩm vào nội địa là phương án được nhiều DNCX quan tâm để thu hồi giá trị. Tuy nhiên, thủ tục này có những điều kiện và nghĩa vụ thuế riêng biệt.

Điều kiện bán, các loại thuế áp dụng (nếu có)

• Phế liệu, phế phẩm được phép: Phải là loại phế liệu, phế phẩm được phép nhập khẩu vào Việt Nam và có giá trị thương mại.

• Thủ tục xuất nhập khẩu tại chỗ: Khi DNCX bán phế liệu, phế phẩm cho doanh nghiệp nội địa, về bản chất đây là giao dịch xuất khẩu từ khu phi thuế quan vào nội địa. Do đó:

  • DNCX: Phải làm thủ tục xuất khẩu (thường là mã loại hình B13 hoặc A12 nếu đã chuyển đổi mục đích).

  • Doanh nghiệp nội địa (bên mua): Phải làm thủ tục nhập khẩu tương tự như nhập khẩu hàng từ nước ngoài, bao gồm việc nộp thuế nhập khẩu (nếu có) và Thuế Giá trị gia tăng (VAT). Các chính sách miễn thuế của DNCX không áp dụng cho phần phế liệu, phế phẩm này.

• Cơ sở tính thuế: Thuế sẽ được tính trên trị giá của phế liệu, phế phẩm tại thời điểm chuyển giao.

Hồ sơ và thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng

Quy trình này thường được gọi là chuyển đổi mục đích sử dụng từ hàng hóa miễn thuế sang hàng hóa tiêu thụ nội địa.

• Hợp đồng mua bán: Giữa DNCX và doanh nghiệp nội địa.

• Tờ khai hải quan: DNCX khai tờ khai xuất khẩu, doanh nghiệp nội địa khai tờ khai nhập khẩu. Cần khai đúng mã loại hình cho giao dịch nội địa.

• Thông báo chuyển đổi: DNCX phải thông báo cho cơ quan hải quan quản lý về việc chuyển đổi mục đích sử dụng, số lượng, chủng loại phế liệu, phế phẩm.

• Giám sát: Việc giao nhận hàng hóa phải được giám sát bởi hải quan để đảm bảo không có sự gian lận.

Nghị định 18/2021/NĐ-CP và các thông tư hướng dẫn đã có những quy định cụ thể và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho DNCX trong việc xử lý phế liệu, phế phẩm, nhưng đồng thời cũng yêu cầu sự tuân thủ nghiêm ngặt.

Các lưu ý quan trọng khi xử lý phế liệu, phế phẩm DNCX

Để tránh rủi ro pháp lý và tối ưu hóa quy trình, DNCX cần đặc biệt chú ý đến các điểm sau.

Quản lý định mức tiêu hao, tồn kho

• Xây dựng định mức chính xác: DNCX phải xây dựng định mức tiêu hao nguyên vật liệu cho từng sản phẩm một cách hợp lý và chính xác, phù hợp với thực tế sản xuất và được đăng ký với hải quan. Đây là cơ sở để hải quan đối chiếu và kiểm tra lượng phế liệu, phế phẩm phát sinh.

• Quản lý tồn kho chặt chẽ: Phế liệu, phế phẩm cũng cần được quản lý tồn kho một cách chặt chẽ trong hệ thống quản lý của DNCX, có sổ sách, chứng từ nhập xuất rõ ràng.

• Báo cáo quyết toán: Lượng phế liệu, phế phẩm phát sinh phải được thể hiện rõ trong báo cáo quyết toán tình hình sử dụng nguyên liệu, vật tư nộp cho cơ quan hải quan. Sai lệch trong định mức hoặc tồn kho phế liệu có thể dẫn đến việc bị ấn định thuế hoặc xử phạt.

Trách nhiệm môi trường

• Tuân thủ quy định môi trường: Ngoài quy định hải quan, DNCX phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường trong việc thu gom, lưu giữ, vận chuyển và xử lý (tái chế, tiêu hủy) phế liệu, phế phẩm, đặc biệt là chất thải nguy hại.

• Giấy phép môi trường: Đối với các loại phế liệu, phế phẩm nhất định, DNCX có thể cần có giấy phép môi trường hoặc phải thuê đơn vị có chức năng xử lý chất thải được cấp phép.

• Bảo vệ uy tín: Việc xử lý môi trường không đúng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của doanh nghiệp và bị xử phạt nặng.

Việc xử lý phế liệu phế phẩm DNCX là một nghiệp vụ phức tạp, đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về các quy định pháp luật hải quan và môi trường. Từ phân loại, tái xuất, tiêu hủy đến bán nội địa, mỗi phương án đều có những điều kiện và thủ tục phế liệu DNCX riêng cần được tuân thủ nghiêm ngặt. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng về hồ sơ, quản lý chặt chẽ định mức và tồn kho, cùng việc tuân thủ các quy định môi trường là chìa khóa để DNCX tránh được rủi ro pháp lý và tối ưu hóa hoạt động.

Trong bối cảnh đó, việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ một đối tác tư vấn hải quan chuyên nghiệp là một khoản đầu tư thông minh, giúp DNCX an tâm tập trung vào hoạt động sản xuất kinh doanh cốt lõi.

Nhật Thực tự hào là đơn vị hàng đầu với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, am hiểu sâu sắc về pháp luật hải quan và quy trình DNCX. Chúng tôi cung cấp dịch vụ hỗ trợ [xử lý phế liệu phế phẩm DNCX] đúng luật, tư vấn chuyên sâu về các phương án, thủ tục, quản lý định mức và tuân thủ môi trường. Hãy để Nhật Thực đồng hành cùng quý doanh nghiệp, giúp mọi hoạt động xử lý phế liệu, phế phẩm diễn ra thuận lợi, đúng pháp luật và đạt hiệu quả tối ưu.

Liên hệ Nhatthuc.com.vn ngay hôm nay để nhận tư vấn chuyên sâu và giải pháp phù hợp nhất cho doanh nghiệp của bạn!

---

Thông tin liên hệ Công Ty Nhật Thực
Tên công ty: Công Ty Cổ Phần Công Nghệ Nhật Thực
Địa chỉ: 100B Nguyễn Lương Bằng, Kiến An, Hải Phòng
Số điện thoại: 0946.79.81.83 / 0989.132.626
Email: info@nhatthuc.com.vn
Website: nhatthuc.com.vn